In navolging van vader Max en dochter Natascha van Weezel, die elkaar – eerst op de Jonetwebsite en later in dagblad Trouw – brieven schreven, voeren mijn zoon Asjer en ik een correspondentie in het NIW (Nieuw Israëlietisch Weekblad). Na een week plaats ik de brieven door in dit blog.
Lieve Pap,
Afgelopen zondag vierde de Portugese synagoge in Amsterdam haar 350-jarig bestaan. Het was een feest dat verleden en heden samenbracht: muziek die eeuwen overspant, woorden die richting toekomst wijzen. Met mooie toespraken en – jouw ‘monarchistische hart’ moet hebben gejubeld – in aanwezigheid van de koning zelf. Het was bijzonder om daar te zijn. Naast de onvermijdelijke nostalgie klonk er ook hoop: de oproep van voorzitter Samama om een nieuwe generatie op te leiden, stevig geworteld in traditie en tegelijk met open blik op de toekomst. Dat klonk mij als muziek in de oren.
De Portugese Synagoge zelf is daar misschien wel het mooiste voorbeeld van; het is een toonbeeld van integratie. Tijdens het inwijdingsfeest in 1675 klonk er een week lang speciaal gecomponeerde muziek. Barokke vieringen, geheel in lijn met de kunstzinnige overtuigingen van die tijd. De Portugese Joden waren onderdeel van de eigen traditie en van de bredere samenleving. Joods en Nederlands, beide met evenveel trots en overtuiging. De bouw van de synagoge was een immens project, het werd in die tijd de grootste synagoge van heel Europa. Open en bloot voor iedereen om te zien en te bewonderen. Joods leven in de openbare ruimte, zonder voorbehoud. Of in de woorden van de voorzitter: “zij bouwden geen schuilplaats maar een monument, geen vesting maar een synagoge.”
Het voorbeeld van de Snoge en de Portugese Joden is er een dat wij ter harte zouden moeten nemen, juist nu. Sinds 7 oktober 2023 zie ik hoe integratie binnen onze gemeenschap soms plaatsmaakt voor terugtrekking. Wantrouwen groeit, richting de samenleving en haar instituties. Richting het niet-Joodse deel van de samenleving, de NOS, de politie, en ga zo maar door. Mensen zoeken beschutting, bouwen muren - van steen of van gedachten.
De dreiging is reëel, en het toenemende antisemitisme dwingt velen daartoe. Maar er is ook een andere laag: vertrouwen blijft, tot op zekere hoogte, een keuze. Ik heb er altijd veel baat bij gehad te zijn opgegroeid in een gezin waar men niet achter elke boom een antisemiet ziet, zoals je zelf in je laatste brief schrijft. Om dat niet te doen is niet iets dat je overkomt, maar een keuze die je maakt. Een keuze om in beginsel uit te gaan van het goede van de mens. Om ‘ieder mens in een positief licht te beoordelen’, zoals Leo Mock en Marcel Poorthuis de woorden uit Pirke Avot 1:6 vertaald hebben. Om er van uit te gaan dat de meeste mensen geen antisemiet zijn.
Misschien lijkt dat soms naïef. Maar ik geloof dat juist zo’n houding het jodendom kan laten bloeien: stevig geworteld, zichtbaar in de samenleving en open naar de toekomst. Het soort jodendom waar de Portugese synagoge een getuige van is. Geïntegreerd in de rest van de samenleving, voor zover wij daar zelf invloed op hebben. En wie weet, over 350 jaar, spreekt men nog steeds met bewondering over de keuzes die wij nu maken.
Liefs,
Asjer
Deze brief verscheen eerder als column in het NIW (Nieuw Israëlietisch Weekblad) van 12 september 2025.
Wauw, Asjer. Diep, diep respect. Je bent duidelijk een zoon van je vader.
BeantwoordenVerwijderenEen reactie die bij lezers van de briefwisseling tussen Michel en Asjer ongetwijfeld niet met gejuich zal worden ontvangen, maar ik volg toch echt mijn eigen geweten!
BeantwoordenVerwijderenIk was duidelijk pro-Israel, maar de laatste maanden is dit omgeslagen in anti-Israel.
Dat het antisemitisme is toegenomen geloof ik beslist, maar de schuldigen hieraan zijn in de eerste plaats Netanyahu en zijn aanhangers. Je kunt het betreuren dat er nauwelijks onderscheid gemaakt wordt tussen Joden en Israel (en dat betreur ik ook), maar het is wel de realiteit.
Wat ik het ergste vind is dat de meerderheid van het parlement hem nog steeds steunt. Volgens enquetes zou de meerdereheid van de bevolking van Israel dit niet doen, maar de tegenstand wordt kennelijk alleen met de mond beleden, anders had de meerderheid van het parlement Netanyahu al lang laten vallen. Net als in de Senaat in de VS is zetelbehoud ook in Israel kennelijk het hoogste goed en de meerderheid van de bevolking laat dit gebeuren. Toekijken en niets doen maakt iemand medeschuldig!
Ik probeer mijn huidige aversie tegen Israel in te perken met een uitspraak van iemand uit de VN die ik onlangs las "We laten ons te vaak leiden door de laatste vijf minuten van de geschiedenis." Toch zal ik pas weer pro-Israel worden als Netanyahu van het toneel verdwenen is en een nieuwe regering het optreden van dezse regering duidelijk en openlijk veroordeelt!
Per abuis als anoniem, dit was mijn reactie! Thur Breukers
BeantwoordenVerwijderen